Nowotwory i diagnostyka z nimi związana to wciąż temat trudny. Towarzyszący mu strach, bardzo często odsuwa w czasie decyzję nie tylko o wizycie u lekarza, ale również o wykonaniu zaleconych przez niego badań. Nadal wiele osób żyje w przeświadczeniu, że rak to wyrok. Nie bada się, bo woli nie wiedzieć.
Tymczasem rozpoznanie choroby nowotworowej w jej wczesnym stadium znacznie zwiększa szansę na skuteczne leczenie. Szybka i właściwa diagnostyka to podstawa odpowiednio dobranej terapii przeciwnowotworowej.
Mimo wzrastającej świadomości dotyczącej chorób nowotworowych, na polu związanym z diagnostyką nadal mamy spore braki. Mowa tu nie tylko o samej dostępności do tego rodzaju badań, ale również chęci do ich wykonania. Nie pomogła nam niestety trwająca 2 lata pandemia. Znacznie utrudniony w tym czasie dostęp do badań, sprawił że dziś mamy spore zaległości w tym zakresie. O tym jak je nadrobić dyskutowali wybitni eksperci i organizacje pacjentów. Spotkanie odbyło się 3 lutego w Narodowym Instytucie Onkologii. Tematem przewodnim była rola wczesnej oraz kompleksowej diagnostyki i jej wpływ na skuteczne leczenie nowotworów. Uczestnicy debatowali o tym, jak zachęcić i na nowo wypracować nawyk do uczestnictwa w badaniach oraz nie mniej ważnej samokontroli. Jak wskazali ważną rolę w tym procesie może odegrać medycyna pracy.
Obok badań diagnostycznych, jako jeden z bardzo ważnych elementów profilaktyki eksperci wskazali przestrzeganie zdrowego stylu życia. Prof. Piotr Rutkowski zaznaczył, że aż 50 % nowotworów można uniknąć nie paląc papierosów, zdrowo się odżywiając, czy wdrażając do swojego codziennego życia aktywność fizyczną. Bardzo ważne jest również wykorzystanie tego, co dziś daje nam medycyna. Mowa tu o szczepieniu przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.
Czujność onkologiczna i rola edukacji
Poruszona została również waga tzw. czujności onkologicznej. We wczesnej diagnostyce bardzo dużą rolę odgrywa sam pacjent. To on znając najlepiej swój organizm, jako pierwszy może zauważyć niepokojące go objawy i zmiany. To bardzo ważne, bo szybkie rozpoznanie choroby zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
W procesie diagnostycznym bardzo ważna jest edukacja i budowanie świadomości wśród pacjentów. Kluczowa jest tu nie tylko wiedza dotycząca niepokojących objawów, dostępnych badań przesiewowych, czy umiejętności poruszania się po systemie opieki zdrowotnej. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Sarcoma, aż 39% ankietowanych nie wie o istnieniu bezpłatnych badań diagnostycznych, a 2/3 nie wykonuje regularnych badań.
Podczas spotkania podkreślony został również bardzo istotny problem dotyczący dostępności do badań wśród mieszkańców mniejszych miejscowości oraz konieczność przyspieszenia procesu diagnostyki już na poziomie lekarza POZ.
Dostęp do badań diagnostycznych – szansa na skuteczne leczenie
Pacjenci z podejrzeniem nowotworu, aby mieć szansę na skuteczne leczenie, powinni mieć dostęp do badań diagnostycznych zgodnych z aktualnymi standardami i wytycznymi.
Badania molekularne odgrywają dziś szczególną role zarówno w samej diagnostyce, jak i w planowaniu spersonalizowanej ścieżki terapeutycznej. Zwiększają zatem szansę pacjentów na skuteczne leczenie.
W teorii wszystko wygląda optymistycznie. Mamy przecież refundację badań molekularnych, które otwierają nam drzwi do najnowocześniejszych terapii lekowych. W praktyce jest już niestety mniej kolorowo. Diagnostyka molekularna nadal nie jest wykonywana u wszystkich pacjentów onkologicznych
Taki stan rzeczy potwierdziła również Aleksandra Wilk
Niezmiernie ważne jest zatem, aby dostęp do diagnostyki molekularnej uległ poprawie, a jej jakość była monitorowana. Zwiększy to możliwości na spersonalizowane skuteczne leczenie.
Takie kroki zakłada Narodowa Strategia Onkologiczna.
Krajowa Sieć Onkologiczna
Pod koniec stycznia b.r. Sejm przyjął projekt ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej. Rok 2023 przebiegać ma więc pod znakiem wdrażania opieki koordynowanej w całym kraju. Co to w praktyce oznacza dla pacjentów?
Najważniejsze postulaty
Eksperci i przedstawiciele pacjentów przedstawili również najważniejsze postulaty w zakresie poprawy profilaktyki i opieki onkologicznej. Na liście znalazło się:
- usprawnienie profilaktyki onkologicznej,
- wykorzystanie potencjału lekarzy medycyny pracy we wdrażaniu programów profilaktycznych,
- przyspieszenie wstępnego rozpoznania na etapie lekarza POZ,
- skrócenie czasu diagnostyki i dostęp do kompleksowej diagnostyki onkologicznej,
- edukacja pacjentów i lekarzy,
- wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej,
- wdrożenie narodowego portalu onkologicznego,
- kontrola jakości organizacji systemu opieki onkologicznej i analizowanie danych,
- edukacja zdrowotna w szkołach.